Zeigarnik Effect: Vì sao khách hàng nhớ những việc chưa hoàn thành hơn?

1. Định nghĩa Zeigarnik Effect

Hiệu ứng Zeigarnik (Zeigarnik Effect) là một hiện tượng tâm lý trong đó con người có xu hướng nhớ rõ những nhiệm vụ chưa hoàn thành hơn so với những nhiệm vụ đã hoàn thành. Nói cách khác, nếu một công việc bị gián đoạn hoặc chưa kết thúc, não bộ sẽ liên tục nghĩ về nó, tạo ra cảm giác "bất an" cho đến khi công việc đó được hoàn tất.

Ví dụ đơn giản: Khi bạn xem một bộ phim mà đến cao trào thì bị mất kết nối mạng, bạn sẽ cảm thấy khó chịu và liên tục nghĩ về nó cho đến khi có thể xem tiếp.

2. Nguồn gốc của hiệu ứng Zeigarnik

Hiệu ứng này được đặt theo tên của Bluma Zeigarnik, một nhà tâm lý học người Liên Xô. Vào những năm 1920, bà đã tiến hành một nghiên cứu thú vị: Quan sát cách các nhân viên phục vụ ghi nhớ đơn hàng của khách hàng.

Bà nhận thấy rằng nhân viên phục vụ có thể nhớ rất chi tiết những món ăn của khách hàng khi đơn hàng chưa được thanh toán. Tuy nhiên, khi khách đã thanh toán, họ nhanh chóng quên đi thông tin này. Điều này chứng minh rằng não bộ có xu hướng lưu trữ thông tin chưa hoàn thành tốt hơn, và khi công việc hoàn tất, nó sẽ bị loại bỏ khỏi trí nhớ để nhường chỗ cho những thông tin khác quan trọng hơn.

3. Ý nghĩa và tác dụng của hiệu ứng Zeigarnik

Hiệu ứng Zeigarnik có nhiều tác động mạnh mẽ trong tâm lý học nhận thức, học tập và đặc biệt là trong marketing. Một số ý nghĩa quan trọng của hiệu ứng này bao gồm:

• Gây tò mò và thu hút sự chú ý: Khi một thông điệp bị bỏ lửng hoặc chưa hoàn tất, người đọc sẽ cảm thấy hứng thú và muốn tìm hiểu tiếp.
• Thúc đẩy hành động: Nếu khách hàng đang ở giữa một quá trình mua hàng nhưng chưa hoàn thành, họ có xu hướng quay lại để tiếp tục.
• Cải thiện ghi nhớ: Những quảng cáo hay chiến dịch marketing sử dụng yếu tố "bỏ ngỏ" sẽ giúp thương hiệu in sâu vào trí nhớ của khách hàng.

4. Ứng dụng của hiệu ứng Zeigarnik trong marketing

Hiệu ứng Zeigarnik được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực marketing, từ thiết kế website đến nội dung quảng cáo. Dưới đây là một số cách sử dụng phổ biến:

a. Call-to-Action (CTA) mạnh mẽ

Sử dụng những CTA khiến khách hàng cảm thấy một nhiệm vụ chưa hoàn tất, chẳng hạn:

• “Bạn đã đi được 50% chặng đường – Hoàn thành đăng ký ngay!”
• “Chỉ còn một bước nữa để nhận ưu đãi, hãy nhập email của bạn!”

b. Sử dụng "cliffhanger" trong content marketing

Các bộ phim truyền hình thường kết thúc tập phim bằng một tình huống căng thẳng để khán giả tò mò và tiếp tục xem tập sau. Trong marketing, bạn có thể áp dụng tương tự bằng cách:

• Viết bài blog với tiêu đề hấp dẫn nhưng chỉ cung cấp một phần nội dung, phần còn lại yêu cầu người đọc đăng ký để nhận.
• Sử dụng email marketing với chủ đề kích thích sự tò mò: “Chúng tôi có một bí quyết tăng doanh số, nhưng trước hết...”

c. Giữ chân khách hàng với giỏ hàng chưa hoàn tất

Các nền tảng thương mại điện tử như Shopee, Lazada hay Amazon đều sử dụng hiệu ứng Zeigarnik bằng cách gửi email nhắc nhở khi khách hàng bỏ dở giỏ hàng.

Ví dụ: “Bạn quên một món hàng trong giỏ! Hoàn tất đơn hàng ngay để không bỏ lỡ ưu đãi.”

d. Tạo chuỗi nội dung nhiều phần

Nhiều thương hiệu tạo các bài đăng, video hoặc email theo chuỗi để giữ chân khách hàng. Nếu bài viết đầu tiên chỉ tiết lộ một phần câu chuyện, người xem sẽ muốn theo dõi các phần tiếp theo để khám phá toàn bộ nội dung.

5. Ví dụ/Case study thực tế về hiệu ứng Zeigarnik

Case study: Netflix và các nền tảng phim trực tuyến

Netflix là một trong những bậc thầy áp dụng hiệu ứng Zeigarnik để giữ chân người xem. Họ thiết kế cách các tập phim kết thúc bằng những tình huống kịch tính (cliffhanger), khiến người xem không thể dừng lại và tiếp tục binge-watching.

Case study: LinkedIn và quá trình hoàn thành hồ sơ

LinkedIn sử dụng thanh tiến trình (% hoàn thành) để khuyến khích người dùng điền đầy đủ hồ sơ cá nhân. Nếu bạn mới nhập được 50%, LinkedIn sẽ nhắc nhở: “Bạn chỉ còn 3 bước nữa để hoàn thành hồ sơ và tăng cơ hội việc làm lên 40%.” Điều này kích thích người dùng quay lại và hoàn tất quá trình.

6. Lưu ý khi áp dụng hiệu ứng Zeigarnik

Dù hiệu ứng này rất hiệu quả, nhưng nếu lạm dụng có thể gây phản tác dụng. Một số lưu ý quan trọng:

• Tránh làm khách hàng khó chịu: Nếu tạo quá nhiều gián đoạn hoặc làm nội dung quá mơ hồ, khách hàng có thể mất hứng thú.
• Cân nhắc độ dài của quá trình chưa hoàn tất: Nếu kéo dài quá lâu, người dùng có thể quên mất thay vì tiếp tục.
• Kết hợp với UX/UI hợp lý: Các trang web, ứng dụng nên thiết kế giao diện trực quan, dễ tiếp cận để khách hàng có thể hoàn tất quá trình một cách thuận tiện.

Kết luận

Hiệu ứng Zeigarnik là một công cụ mạnh mẽ trong marketing giúp tăng khả năng ghi nhớ thương hiệu, giữ chân khách hàng và thúc đẩy hành động. Khi áp dụng đúng cách, nó có thể giúp doanh nghiệp cải thiện tỷ lệ chuyển đổi và nâng cao trải nghiệm khách hàng.

Hãy thử áp dụng hiệu ứng Zeigarnik vào chiến lược marketing của bạn ngay hôm nay để tạo ra sự tò mò và thu hút khách hàng hiệu quả hơn!