Điều gì đang khiến chi phí đầu tư vào AI trở nên ngày càng cạnh tranh hơn?

“Omakase” Công Nghệ

Nếu như bạn bước vào một tiệm may đo cao cấp trên Savile Row, London, yêu cầu một bộ trang phục được đưa ra. Người thợ may chuyên nghiệp gật đầu, tiến hành đo đạc một cách tỉ mỉ, và sau một khoảnh khắc, thông báo: "Bốn nghìn bảng Anh." Sự ngạc nhiên xuất hiện, "Cho một bộ trang phục?" Người thợ may không ngẩng đầu lên, chỉ đáp: "Cho bộ trang phục này." Đây không chỉ là một bộ đồ thông thường. Đây là dịch vụ may đo độc quyền, tương tự như việc sở hữu một ấn bản đầu tiên của Hemingway, thưởng thức thịt bò Kobe A5 thượng hạng, có được vị trí hàng đầu tại buổi biểu diễn của Met, hay một bàn ăn tại Ritz mà không cần đặt chỗ. Thậm chí, có thể so sánh với một trải nghiệm ẩm thực Omakase riêng tư tại Sukiyabashi Jiro.

Điểm nhấn ở đây là sự khác biệt giữa sản phẩm tiêu chuẩn và sản phẩm được cá nhân hóa, cao cấp. Trong môi trường kinh doanh, chúng ta hiểu rằng giá trị gia tăng, sự độc đáo và trải nghiệm thượng hạng luôn đi kèm với mức đầu tư tương xứng. Đây là nguyên tắc cơ bản của việc định giá dịch vụ và sản phẩm cao cấp, nơi sự tinh tế và chất lượng vượt trội tạo nên sự khác biệt.

Cuộc chiến chi phí

Nhưng trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI) đang chứng kiến một xu hướng đảo ngược. Chẳng hạn như, chiến lược định giá API của OpenAI: GPT-3.5 (nền tảng của ChatGPT) mang lại hiệu suất vượt trội so với GPT-3, nhưng chi phí vận hành lại thấp hơn đáng kể. Hay như GPT-4 Turbo cũng cung cấp hiệu suất cao hơn với chi phí thấp hơn so với GPT-4. Thêm vào đó, các phiên bản "mini" của các mô hình này, như GPT-4o mini, o1-mini, o3-mini, cung cấp hiệu suất tương đương với chi phí thấp hơn đáng kể, từ 1/10 đến 1/20. (GPT-4.5, mặc dù có mức giá cao, được xem là một trường hợp ngoại lệ.)

Tương tự, các mô hình của Google và Anthropic cũng cho thấy xu hướng này. Các mô hình mã nguồn mở, tiêu biểu như DeepSeek, đang ngày càng hiệu quả, cho phép triển khai các ứng dụng vốn đòi hỏi trung tâm dữ liệu lớn trực tiếp trên một thiết bị cá nhân như laptop giảm thiểu đáng kể chi phí đầu tư cơ sở hạ tầng

"Khác biệt" kinh tế

Lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI) đang chứng kiến sự vận hành theo một quy luật kinh tế đặc biệt, đi ngược lại xu hướng truyền thống. Đây không phải là một hiện tượng ngẫu nhiên, mà là kết quả của sự hội tụ các yếu tố chiến lược, kỹ thuật và kinh tế, tạo nên một thị trường hiếm hoi nơi chất lượng cải thiện song hành với hiệu quả chi phí.

Xu hướng này có thể gây ngạc nhiên cho các nhà đầu tư và quản lý, đặc biệt khi họ tập trung vào các lĩnh vực mà chi phí có xu hướng gia tăng theo thời gian, như giáo dục, y tế và bất động sản. Những lĩnh vực này, vốn đáp ứng các nhu cầu cơ bản của xã hội, đang chịu ảnh hưởng của "hiệu ứng chi phí leo thang" (cost escalation), một thách thức kinh tế dai dẳng.

Kết 

Mặc dù AI cũng đối mặt với những thách thức riêng, đặc biệt là các vấn đề về độ chính xác và tính minh bạch, nhưng "hiệu ứng chi phí leo thang" không phải là một trong số đó. Để tìm một ví dụ tương đương trong ngành công nghệ, hãy xem xét sự phát triển của ngành truyền hình. Từ một sản phẩm xa xỉ với chi phí đắt đỏ, truyền hình đã trở nên phổ biến và giá cả phải chăng, nhờ vào sự tối ưu hóa quy trình sản xuất và sự cạnh tranh trên thị trường.